ESG (Environmental, Social, Governance) staje się coraz ważniejszym elementem strategii biznesowej także w Polsce. Nie jest to już tylko domena dużych korporacji – średnie przedsiębiorstwa również dostrzegają korzyści z wdrażania standardów ESG i przygotowywania raportów zrównoważonego rozwoju. W tym artykule przedstawiamy praktyczny przewodnik po wdrażaniu raportowania ESG dla polskich firm.

Dlaczego ESG jest ważne dla polskich przedsiębiorstw?

Wdrażanie standardów ESG w polskich firmach niesie za sobą szereg korzyści:

  • Dostęp do finansowania – banki i inwestorzy w coraz większym stopniu uzależniają warunki finansowania od wyników ESG
  • Przewaga konkurencyjna – firmy z dobrymi wynikami ESG są lepiej postrzegane przez klientów i partnerów biznesowych
  • Przygotowanie na nowe regulacje – dyrektywa CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) obejmie wkrótce znacznie więcej firm
  • Redukcja kosztów – dzięki identyfikacji obszarów nieefektywności środowiskowej i energetycznej
  • Przyciąganie talentów – młodzi pracownicy coraz częściej wybierają pracodawców kierujących się wartościami zrównoważonego rozwoju

Kto będzie zobowiązany do raportowania ESG w Polsce?

Wraz z wejściem w życie dyrektywy CSRD, obowiązek raportowania niefinansowego zostanie znacząco rozszerzony:

Firmy objęte obowiązkiem raportowania ESG w Polsce:

  • Od 2024 roku (za rok 2023): duże spółki giełdowe (powyżej 500 pracowników)
  • Od 2025 roku (za rok 2024): wszystkie duże przedsiębiorstwa (spełniające 2 z 3 kryteriów: suma bilansowa > 20 mln €, przychody > 40 mln €, > 250 pracowników)
  • Od 2026 roku (za rok 2025): notowane MŚP (z okresem przejściowym do 2028 r.)

Warto jednak podkreślić, że nawet firmy, które nie są objęte obowiązkiem raportowania, mogą odczuć wpływ tych regulacji pośrednio – np. poprzez wymogi stawiane przez dużych kontrahentów w łańcuchu dostaw.

Praktyczny przewodnik po wdrażaniu raportowania ESG

1. Przygotowanie organizacji

Pierwszym krokiem jest odpowiednie przygotowanie organizacji do procesu raportowania ESG:

  • Uzyskanie wsparcia zarządu i zbudowanie świadomości w organizacji
  • Powołanie zespołu projektowego ds. ESG z przedstawicielami różnych działów
  • Przydzielenie odpowiedzialności i zasobów
  • Przeszkolenie kluczowych osób z zakresu ESG i standardów raportowania
  • Opracowanie harmonogramu działań

2. Analiza interesariuszy i istotności

Kluczowym elementem przygotowania do raportowania ESG jest identyfikacja najważniejszych obszarów:

  • Identyfikacja kluczowych grup interesariuszy (pracownicy, klienci, dostawcy, społeczności lokalne, inwestorzy)
  • Przeprowadzenie dialogu z interesariuszami w celu poznania ich oczekiwań
  • Analiza istotności (materiality assessment) – określenie, które aspekty ESG są najważniejsze dla firmy i jej interesariuszy
  • Analiza konkurencji i benchmarking branżowy

Studium przypadku: Średniej wielkości producent żywności z Mazowsza

Firma przeprowadziła analizę istotności, angażując pracowników, klientów i dostawców. Zidentyfikowano pięć kluczowych obszarów: ślad węglowy, gospodarka odpadami opakowaniowymi, etyczne pozyskiwanie surowców, bezpieczeństwo żywności oraz warunki pracy. Te obszary stały się fundamentem strategii ESG i struktury raportu.

3. Wybór standardu raportowania

Dla polskich firm dostępnych jest kilka uznanych standardów raportowania:

  • Global Reporting Initiative (GRI) – najbardziej rozpowszechniony standard
  • Sustainability Accounting Standards Board (SASB) – koncentruje się na istotnych finansowo aspektach ESG
  • Task Force on Climate-Related Financial Disclosures (TCFD) – skupia się na kwestiach klimatycznych
  • European Sustainability Reporting Standards (ESRS) – opracowywane przez EFRAG, będą obowiązkowe dla firm objętych CSRD

Dla firm rozpoczynających przygodę z raportowaniem ESG, dobrym wyborem może być GRI lub ESRS (które uwzględniają wymogi UE).

4. Zbieranie danych i pomiar wskaźników

To często najtrudniejszy etap procesu raportowania ESG:

  • Określenie wskaźników (KPI) dla każdego istotnego obszaru ESG
  • Identyfikacja źródeł danych w organizacji
  • Wdrożenie procesów i narzędzi do gromadzenia danych
  • Opracowanie metodologii obliczania wskaźników (np. śladu węglowego)
  • Weryfikacja jakości i kompletności danych

Przykładowe wskaźniki dla polskich firm:

  • Środowiskowe (E): zużycie energii, emisje CO2 (zakresy 1, 2 i 3), zużycie wody, ilość odpadów i poziom recyklingu
  • Społeczne (S): wskaźniki BHP, rotacja pracowników, wskaźnik luki płacowej, liczba godzin szkoleniowych, zaangażowanie społeczne
  • Zarządcze (G): różnorodność w zarządzie i kadrze kierowniczej, polityka antykorupcyjna, kodeks etyczny, audyty u dostawców

5. Opracowanie strategii ESG

Na podstawie zebranych danych i analizy istotności należy opracować strategię ESG:

  • Określenie długoterminowej wizji i ambicji w obszarze zrównoważonego rozwoju
  • Wyznaczenie mierzalnych celów krótko-, średnio- i długoterminowych
  • Opracowanie planu działań dla każdego istotnego obszaru
  • Integracja strategii ESG ze strategią biznesową firmy
  • Przydzielenie zasobów i odpowiedzialności za realizację celów

6. Przygotowanie raportu ESG

Proces tworzenia raportu ESG obejmuje:

  • Określenie struktury raportu zgodnej z wybranym standardem
  • Zebranie i prezentację danych ilościowych (wskaźników)
  • Przygotowanie części opisowych, w tym studiów przypadku i dobrych praktyk
  • Projektowanie graficzne i opracowanie wersji drukowanej/cyfrowej
  • Weryfikacja raportu (wewnętrzna lub zewnętrzna)

Praktyczne porady dotyczące raportowania ESG:

  1. Zachowaj równowagę między danymi a narracją – liczby są ważne, ale równie istotny jest kontekst i sposób prezentacji
  2. Bądź transparentny – pokazuj nie tylko sukcesy, ale także wyzwania i obszary do poprawy
  3. Wykorzystuj wizualizacje danych, infografiki i zdjęcia dla lepszego przekazu
  4. Dostosuj język do odbiorców – unikaj żargonu i skomplikowanych terminów
  5. Zaplanuj dystrybucję raportu wśród kluczowych interesariuszy

7. Wdrożenie procesu ciągłego doskonalenia

Raportowanie ESG nie jest jednorazowym wydarzeniem, lecz procesem ciągłym:

  • Regularne monitorowanie postępów w realizacji celów
  • Zbieranie informacji zwrotnych od interesariuszy
  • Doskonalenie procesów gromadzenia i analizy danych
  • Aktualizacja analizy istotności i strategii ESG
  • Śledzenie zmian w regulacjach i standardach raportowania

Wyzwania i rozwiązania dla polskich firm

Polskie firmy mogą napotkać specyficzne wyzwania przy wdrażaniu raportowania ESG:

Wyzwanie 1: Ograniczone zasoby i kompetencje

Rozwiązania:

  • Rozpoczęcie od pilotażowego, uproszczonego raportu i stopniowe rozszerzanie zakresu
  • Korzystanie z zewnętrznego wsparcia ekspertów i doradców ESG
  • Inwestycja w szkolenia i budowanie kompetencji wewnątrz organizacji
  • Wykorzystanie istniejących narzędzi i platform do raportowania

Wyzwanie 2: Trudności w zbieraniu danych

Rozwiązania:

  • Rozpoczęcie od danych, które są już dostępne w organizacji
  • Wdrożenie dedykowanych systemów do zarządzania danymi ESG
  • Stopniowe doskonalenie metodologii zbierania danych
  • Zaangażowanie pracowników z różnych działów w proces gromadzenia danych

Wyzwanie 3: Dostosowanie do zmieniających się regulacji

Rozwiązania:

  • Śledzenie zmian regulacyjnych na poziomie UE i krajowym
  • Uczestnictwo w branżowych inicjatywach i grupach roboczych
  • Współpraca z organizacjami branżowymi i ekspertami
  • Wyprzedzające przyjmowanie standardów, które będą obowiązkowe w przyszłości

Podsumowanie

Wdrażanie raportowania ESG w polskich firmach to nie tylko odpowiedź na zmieniające się regulacje, ale przede wszystkim szansa na zwiększenie konkurencyjności i odporności biznesu. Kluczem do sukcesu jest strategiczne podejście, które integruje kwestie zrównoważonego rozwoju z podstawową działalnością firmy.

Niezależnie od wielkości organizacji, warto rozpocząć proces transformacji w kierunku bardziej zrównoważonego biznesu już dziś. Nawet małe kroki, jak zdefiniowanie priorytetowych obszarów ESG czy rozpoczęcie zbierania podstawowych danych środowiskowych, mogą stanowić solidny fundament pod bardziej zaawansowane działania w przyszłości.